Kelimelerin anlamlı en küçük parçasına kök denir. Her dilin farklı bir kök yapısı vardır. Türk Dili’nin diğer dillerden farkı yeni kelime türetilirken köklere ek getirilerek yapılır. Dilimizde bütün kelimeler isim ve fiil kök olarak iki temel gruba ayrılır ve Türkçe fiil ağırlıklı bir dildir.
Dilimizde temel olarak isim, fiil ve ortak kök olarak üç farklı kök bulunur. Bazı kaynaklarda ise sesteş kök de vardır.
1. İsim ( Ad )Kök: Kelime anlamı olarak bir varlığı, kavramı veya duyguyu karşılayan kelime köklerine isim ( ad ) kök denir. Cümle içinde isim, sıfat, zamir, zarf, edat, bağlaç ve ünlem gibi görevlerde kullanılır.
Örnek: At, masa, kırmızı, Ankara, kitap, melek, mutluluk…
2. Fiil ( Fiil ) Kök: Kelime anlamı olarak iş, oluş, durum bildiren kelime köklerine fiil ( eylem ) kök denir.
Örnek : oku, anla, bil, yaz, uyu, büyü, koş…
Not: Cümle içinde fiil kökleri bulmanın en basit yolu kelime köküne -mek, – mak eki getirilir. Kelime anlamlı olursa fiil olmuyorsa isim köktür.
Örnek: Bahçede çocuklar neşeyle oynuyorlar.
Bahçe -mek: Anlamsız – isim, Çocuk -mak: Anlamsız isim, Neşe -mek: Anlamsız -isim, Oyna -mak: Anlamlı fiil
3. Ortak Kök: Bazı kelimeler kullanıldığı cümleye göre hem isim hem de fiil olabiliyorlar. Bu kelime köklerine ortak kök denir. İki farklı kullanımda da anlam ilişkisi bulunur.
Örnek: Bu yemeğin TADI çok güzeldi. Tat: İsim kök
Bu yemeği ilk ben TATTIM. Tat: Fiil kök
Kırmızı BOYA kalemim kırıldı. Boya: İsim kök
Duvarı kırmızıya BOYADILAR. Boya: Fiil Kök
Not: Ortak köklerde anlam ilişkisi bulunur. Bazı kaynaklarda sesteş kök diye bir bölüm bulunur. Sesteş ( Sesteş: Yazılışları aynı anlamları farklı kelimeler. ) köklerde kelimeler arasında anlama ilişkisi yoktur.
Örnek: Denizde YÜZDÜM.
Sabah YÜZÜMÜ yıkadım.
Ağacın DALI kırıldı.
Denize DALDIM.
sıradan dersler
