Cümle içinde isim olmadıkları halde isim gibi kullanılan, isim özellikleri taşıyan (hal eki alabilen, çoğul ekleri alabilen) sözcük türüne zamir denir. Unutmayalım ki zamir isimlerin yerini geçici süreliğine tutabilir.
Örnek:
O, benim ödevimi yaptı.
Bazıları kitap okumayı çok sever.
Zamir Çeşitleri:
1. Kişi (Şahıs) Zamirleri: İnsan isimlerinin yerine geçen zamirlerdir. İki gruba ayrılır:
Ben, sen, o – tekil zamirler
Biz, siz, onlar- çoğul zamirler
Örnek:
Ben seni tanıyorum. (Ben diye ve sen diye insan isimleri yoktur.)
Onlar bu derse gelmediler. (Onlar birçok insan anlamında.)
Not: Birinci ve ikinci tekil ben ve sen zamirleri -e hal ekini aldıkları zaman bana ve sana şeklini alırlar. (Bu özellik sadece bu iki kelimede vardır.) Aynı isimler gibi isim tamlaması oluşturabilirler.
Örnek:
Sorunun cevabını bana yaptırdı.
Onun arabası çok güzelmiş. (Tamlayan görevinde 3. Tekil kişi zamiri kullanılmıştır.)
Not : Dönüşlülük zamiri cümle içinde kişi zamirlerini pekiştirmek için kullanılır.
Örnek :
Bu işi ben kendim yaptım.
Kendi fikrimi savunuyorum.
2. İşaret Zamiri: İsimlerin yerini işaret yoluyla tutan bu, şu, o zamirlerine (çoğulları da vardır) denir.
Örnek:
Şu okuduklarını kenara koy. (Şu kitap yerine işaret ederek kullanılmıştır.)
Onları masanın üstüne bırak. (Onlar bir varlığın yerine kullanılmıştır.)
3. Belgisiz Zamirler: İsimlerin yerini kesin olmadan alan hangi isim olduğunu tam olarak belirtmeden zamirlerdir. Bazı belgisiz zamirler: Biri, pek çoğu, hepsi, bazıları, tümü, hiçbiri…
Örnek:
Bazıları kitap okumayı çok sever.
Sınıfa hepsi gelmedi.
4.Soru Zamirleri: İsimleri yerini soru yoluyla tutan zamirlere denir. En önemli soru zamirleri: Ne ?, kim ? (Çekim ekleriyle türetilenler de vardır.)
Örnek:
Bu soruyu kim cevaplamak ister?
Kütüphaneye gidip ne aldınız?
5. İlgi Zamiri –ki: kendisinden önceki kelimeye daima bitişik yazılır. Eklendiği kelimeye sahiplik anlamı katar. İsmin yerine kullanılan -ki (ilgi zamiri) cümleden çıkarıldığı zaman cümlenin anlamı bozulur. Ses uyumuna uymaz sürekli -ki şeklindedir.
Örnek:
Benim kalemim kırıldı, seninkini alabilir miyim ? (Kalem yerine kullanılmıştır.)
Ece’nin saçı Ela’nınkinden daha güzel. (Saç yerine kullanılmıştır.)
Not: İlgi zamiri ile bağlaç olan ki karıştırılmamalıdır. Bağlaç olan ayrı yazılır. Cümleden çıktığı zaman bozulmaz daralır. İki cümleyi birleştirmek için kullanılır.
Örnek:
O kadar kolaydı ki herkes yaptı.
Bizi dinlemedi ki tarifi anlasın.
sıradan dersler
